Hayvanlar MAL Değil CAN’dır! – Köşe Yazısı – Şubat 2024

Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi ile hayvanların da tıpkı insanlar gibi yaşam hakkının olduğu ve hayvanlara yapılan her türlü kötü muamelenin engellenmesi gerektiği kabul edildi. Hayvanların yaşam haklarını ve doğal denge içinde yaşam alanlarını korumak için yapılması gerekenler, bildirgede yer alan 14 madde ile açıklanıyor. Hayvan hakları konusunda küresel bir bilinç oluşturan Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin maddeleri ise şu şekilde: * Bütün hayvanlar, bu yaşamda eşit doğar ve aynı var olma hakkına sahiptir. * Hayvanlar, saygı görme hakkına sahiptir. Dünya üzerinden yaşayan diğer bir canlı türü olan insan, hayvanları yok edemez ve sömüremez. * Hiçbir hayvana kötü davranılamaz, hayvanlara acımasız ve zalimce bir eylemde bulunulamaz. Eğer hayvanın yaşamına son verilmesi gerekiyorsa bu eylem, acı çektirmeden ve korkutmadan yapılmalıdır. * Yabani hayvanların kendi özel doğal çevrelerinde yaşama hakları vardır. Eğitim amaçlı bile olsa hiçbir yabani hayvan, ekosisteminden alıkonulamaz ve hayvanın özgürlükleri kısıtlanamaz. * İnsanların çevresinde yaşayan hayvanların da türüne uygun yaşam koşullarında ve özgürce yaşama hakkı bulunur. * İnsanlar, yanlarına aldıkları hayvanlara ömür uzunlukları boyunca bakmakla yükümlüdür. Hayvanlar terk edilemez ve bırakılamaz. İşlerde çalıştırılan hayvanların iş süresi ve yoğunluğu sınırlandırılmalıdır. * Hayvanların güçlerini artıracak özel beslenme ve dinlenme şartları sağlanmalıdır. * Tıbbi, bilimsel, ticari veya başka amaçlarla hayvana psikolojik ve fiziki açıdan acı çektiren deneyler yapmak, hayvan haklarına aykırıdır. * Hayvanın bakımı üstlenildiyse bakımı üstlenen kişiler tarafından hayvanın bakım, barınma, beslenme ve taşınma gibi ihtiyaçları karşılanmalıdır. * Hayvanlardan insanların eğlencesi olsun diye yararlanılamaz. Hayvanların seyrettirilmesi ve hayvanlardan yararlanılan her türlü gösteri, hayvan onuruna aykırıdır. * Zorunluluk olmaksızın bir hayvanın yaşamına son verilmesi, yaşama karşı suçtur. * Çok sayıda yabani hayvanın yaşamına son verilmesi amacıyla yapılan her türlü davranış suçtur. * Hayvanlara kötü muamele yapan ve yaşamına kasteden şiddet sahneleri, sinema ve televizyonlarda yasaklanmalıdır. * Hayvanları koruma ve savunma kuralları için devletler çalışmalar yapmalı, hayvan hakları da insan hakları gibi yasayla korunmalıdır.   Bildirgenin maddelerinden de anlaşıldığı gibi hayvan hakları konusunda bilinçlenmek ve insanların hayvanlara iyi davranmalarını sağlamak, aslında hayvanları korumak için yapılması gereken temel uygulama.   Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Hayvanları Koruma Kanunu’na göre kamusal-özel ayrımı olmaksızın, sokaklar, parklar, site ve apartman bahçeleri sokak hayvanlarının "yaşam ortamları". Yeni düzenleme çıkmasa bile, şu anda yaşam ortamları ve canları, kanunen güvence altında.Site, apartman, resmi ve özel kurum görevlilerinin, kedi ve köpeklerin yerini değiştirmesi, başka yerlere götürmesi, toplaması yanında belediyeye "Kedileri-köpekleri toplayın" diye telefon etmek de yasa ihlali. Sahipsiz bir hayvanı, sokaktan, site ya da apartman bahçesinden atmak suç. Sahipsiz veya başıboş hayvanların denetim ve kontrol görevi öncelikle ilçe belediyelerine aittir. Fakat büyükşehir belediyesine hayvan barınakları yapma görevi verilmiş olması da önem arz etmektedir. Madde 4- Hayvanların korunmasına ve rahat yaşamalarına ilişkin temel ilkeler şunlardır: a) Bütün hayvanlar eşit doğar ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde yaşama hakkına sahiptir. b) Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir. Sahipsiz hayvanların da, sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir. c) Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır. d) Hiçbir maddî kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insanî ve vicdanî sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır. e) Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama ortamlarının korunması esastır. f) Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması, doğada serbestçe yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır. g) Hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında; insanlarla diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmalıdır. h) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması, beslenmesi, barındırılma ve taşınması esastır. ı) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam ve şartlarda taşımalı, taşıma sırasında beslemeli ve bakımını yapmalıdırlar. j) (Değişik:9/7/2021-7332/2 md.) Yerel yönetimler, gönüllü kuruluşlarla iş birliği içerisinde, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevleri kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlar ve eğitim çalışmaları yapar. Ayrıca yerel yönetimler, ilgili karar organının uygun görmesi halinde hayvan hastanesi kurar. k) Kontrolsüz üremeyi önlemek amacıyla, toplu yaşanan yerlerde beslenen ve barındırılan kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılması esastır. (Değişik ikinci cümle:9/7/2021-7332/2 md.) Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmakla yükümlüdürler. (Ek cümle:9/7/2021-7332/2 md.) Dijital kimliklendirme yöntemlerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. Hayvanların saldırgan olmaması için bakım alanları oluşturulması gerekir, günümüzde maalesef hayvan saldırıları arttı, bunun nedeni dışarda şiddet görmeleri, taşlanmaları, aç bırakılmaları, bazı yarış ve uygulamalar için kullanılmasıdır. Türkiye’nin hayvan hakları çalışmaları da Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi ile başlıyor. Bildirgeye imza atan Türkiye’de de hayvan haklarının korunmasına yönelik yasal düzenlemeler yapılarak 2004 yılında 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu yürürlüğe girdi. Diğer sorular ve bilgiler için; 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunlarını detaylı okuyunuz. Madde 1- Bu Kanunun amacı; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır.   Köşe Yazısı: Fethiye YILDIRIM