Köşe Yazısı: Gülsüm Yağcı Gitmiş
Cilt üzerinde sarcoptes scabiei von hominis(uyuz böceği) adlı akarının yaptığı bulaşıcı ve kaşıntılı bir cilt rahatsızlığıdır. Uyuzda özellikle geceleri yoğun kaşıntı, sivilce benzeri döküntülü kızarıklıklar, kabuklu kabarcıklar ve sürekli kaşınmadan kaynaklanan yaralar oluşur.
Hastalığın erken evrelerinde derideki döküntüler, sivilce, sivrisinek ısırığı ve diğer cilt komplikasyonları ile benzerlik gösterdiği için uyuz anlaşılamayabilir.
Uyuz hastalığını diğer türlerden ayıran sebep olduğu amansız uyuz kaşıntısıdır. Bu kaşıntı genellikle çocuklarda, yaşlılarda ve bağışıklık sistemi düşük kişilerde çok şiddetli görülür. Uyuzun bir diğer ayırt edici özelliği ise çizgiler dişi akarları tarafından cildin yüzeyinin hemen altında açılan tünellerin deride uzun çizgiler halinde oyuklar halinde görülmesidir. Bu kabarık çizgiler ya grimsi beyaz, ya da ten rengindedir. Uyuz Sonbahar ve kış aylarında oldukça yaygın olarak görülür. Dünya çapında da yaygınlığı fazladır.
UYUZ TÜRLERİ NELERDİR?
Kabuklu (Norveç)
Norveç uyuzu bağışıklık sistemi çok düşük olan kişilerde görülür. Geniş bir cilt alanını kaplayan kabuklu alanlar bölgeler vardır. Hastalığı kapmış kişilerin ciltlerinin ilk katmanlarında akarın yumurtasının bulunduğu kalın kabuklar görülür. Kabuklu uyuz hastalığına sahip kişilerde milyonlarca uyuz akarı veya yumurtası vardır.
Bağışıklık sistemini baskılayan nörolojik hastalığa sahip kişiler veya down sendromlularda kabuklu uyuz hastalığı görülebilir. Ayrıca kemoterapi hastalarında, AIDS hastalarında, yaşlılar ve bağışık sistemi gelişmeyen bebeklerde de görülür.
Norveç uyuzu diğer uyuz türlerine göre çok daha fazla bulaşıcılık özelliği taşımaktadır.
Nodüler
Bu uyuz çeşidi çocuklarda daha yaygın olarak görülür. Kahverengi kırmızı nodüller, akarlar gittikten çok sonra bile hala deride kalabilir.
Büllöz
Bu uyuz çeşidi yetişkinlerde genellikle cilt kabarcıklarını içeren başka bir durum olan büllöz pemfigoid ile karıştırılabilir.
Saç Derisi
Saç derisi uyuzu, kafa derisinde meydana gelir ve sedef hastalığına benzeyen pul semptomları gösterir.
Evcil Hayvanlardan Uyuz Bulaşır mı?
Kediler ve köpekler de insanlar gibi uyuz hastalığına yakalanabilir. Fakat hayvanlarda görülen uyuz akarı türü insanlarda görülen uyuz akarı türü ile aynı değildir. Kedi ve köpek uyuz akarı insanlara geçse bile, insan derisinde üreyemez ve çoğalamaz. Bu da akarların herhangi bir ciddi belirtiye neden olmadan ve uyuz hastalığını başlatmadan ölecekleri anlamına gelir.
Uyuz bulaşıcı mı?
En yaygın yöntemiyle akarların bir kişiden başkasına geçmesi için cilt teması gerekir. Ancak bulaşması için bu temasın yeterince uzun süre gerçekleşmesi gerekir.
Hastalığın bulaşma şekli, yakın teması şeklinde olabileceği gibi ortak kullanılan yatak, çarşaf, havlu ve kıyafetler de hastalığı bulaştırabilir. Bunun nedeni ise akarın insan vücudu dışında 1-2 gün kadar yaşayabilmesidir.
Uyuz geçtikten sonra kaşıntı ne kadar sürer?
Uyuzda antiparaziter tedavi ile uyuz böcekleri (akarlar) ve yumurtaları gitse de kaşıntı hemen kesilmez. Derideki alerji bir süre daha devam eder ve kaşıntıların tamamen geçmesi 2-4 haftayı bulabilir.
Uyuz Tedavisinde Kullanılan Yöntemler
Uyuz hastalığı kendiliğinden iyileşmez, çünkü uyuz akarları kendiliklerinden bulundukları vücudu terk etmezler. Hastalık sadece akarları öldüren reçeteli ilaçlarla tedavi edilebilir.
· Lokal uygulanan antiparaziter losyonlar (en sık permetrin etken maddeli uyuz kremi yeterli gelmediği durumlarda
eczanelerde kişiye özel yapılan majistral kremler)
Uygulanan kremler sürmeden önce ilk olarak keselenerek banyo yapmalıdır. Banyodan sonra deri kurulanmalı ve sonrasında kulak arkasından itibaren ayak parmak uçları dahil tüm vücuda uyuz ilacını sürülmelidir
· Ağızdan alınan tablet formunda sistemik antiparaziter ilaçlar (ivermektin etken maddeli) .Bu ilaç doktor kontrolünde ve kiloya göre alınması gereken bir ilaçtır.
· Hijyen önlemleri
· Tırnaklar uzunsa kısa kesilmeli, temizliğine dikkat edilmelidir.
· Kaşıntı için antihistaminik haplar veya topikal steroidler
· Kaşıntıyı hafifletmek için çay ağacı ve aloe vera içerikli kremler
News
